توکن‌ها یکی از مفاهیم اساسی در دنیای بلاکچین و رمزارزها به شمار می‌روند. این واحدهای دیجیتالی، نمایان‌گر دارایی‌ها یا حقوق خاصی هستند که می‌توانند در انواع مختلفی مانند توکن‌های کاربردی، امنیتی و یا غیر قابل تعویض (NFT) وجود داشته باشند. در این مقاله به بررسی اینکه توکن چیست، انواع توکن و نقش مهمی که در اکوسیستم‌های دیجیتال ایفا می‌کنند، خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
فهرست عناوین
توکن چیست؟
به بیان ساده، توکن‌ها نشانه‌های دیجیتالی هستند که در شبکه‌های بلاکچین سایر ارزها ایجاد می‌شوند و می‌توانند نمایان‌گر دارایی‌ها، حقایق یا حتی نوعی اعتبار باشند. توکن‌ها معمولا به عنوان واحدهای ارزشی در پلتفرم‌های مختلف استفاده می‌شوند و به کاربران این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به واسطه، به راحتی خرید و فروش کنند. از توکن‌های غیر قابل تعویض (NFT) که هنر دیجیتال را به یک سطح جدید می‌برند تا توکن‌های کاربردی که در اکوسیستم‌های مختلف به استفاده می‌رسند، هر کدام از این توکن‌ها داستان خود را دارند و دنیای جدیدی از امکانات را به روی ما گشوده‌اند.
تاریخچه توکن کریپتو
نخستین توکن کریپتو که به عنوان پیشگام در این عرصه شناخته می‌شود، مستر کوین (Mastercoin) بود که در سال 2013 راه‌اندازی شد. مستر کوین به عنوان لایه‌ای بر روی بلاکچین بیت کوین عمل می‌کرد و هدف آن ایجاد قابلیت‌های جدید و قراردادهای هوشمند بود. این توکن به کاربران این امکان را می‌داد که بدون نیاز به تغییر در پروتکل بیت کوین، قابلیت‌های جدیدی را به آن افزوده و به نوعی سیستم‌های مالی جدیدی را برپا کنند.
مستر کوین که به عنوان یک پروتکل روی بلاکچین بیت کوین توسعه یافته بود، ایده‌ای جدید از ایجاد و انتقال دارایی‌های دیجیتال را به دنیا معرفی کرد. این توکن به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌داد تا برنامه‌های غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند را بر روی بلاکچین ایجاد کنند و در واقع، پایه‌گذار مفهوم توکن‌های کاربردی (Utility Tokens) و ICOها (عرضه اولیه سکه) شد. این تغییر پارادایمی در دنیای مالی و فناوری، زمینه‌ساز ظهور سایر توکن‌ها و بلاکچین‌های جدیدی گردید که امروزه ما با آن‌ها آشنا هستیم.
کاربردهای توکن
توکن‌ها به عنوان اجزای کلیدی اکوسیستم ارزهای دیجیتال، کاربردهای متنوع و گسترده‌ای پیدا کرده‌اند. در این قسمت به کاربردهای توکن‌ها اشاره خواهیم کرد که شامل موارد زیر می‌شود :
- مدل‌های اقتصادی و پاداش‌دهی؛
- حق دسترسی و تدارکات؛
- تامین مالی جمعی (ICO و STO)؛
- ٰسیستم‌های رای‌گیری و حاکمیت؛
- انتقال دارایی؛
- معاملات غیر متمرکز؛
- آینده روشن در بازی‌ها و متاورس.
در ادامه، به بررسی کاربردهای توکن‌ها به تفصیل خواهیم پرداخت.
مدل‌های اقتصادی و پاداش‌دهی
توکن‌ها می‌توانند به عنوان واحدهای پاداش در یک اکوسیستم اقتصادی عمل کنند. به عنوان مثال، بسیاری از پلتفرم‌های بدون مرکز و دیفای (DeFi) به کاربران خود توکن‌هایی می‌دهند که می‌توانند برای انجام فعالیت‌هایی نظیر قرض‌گیری یا سپرده‌گذاری ارز استفاده شوند. این توکن‌ها به نوعی نمایان‌گر مشارکت کاربر در شبکه و عملکرد آن به عنوان یک تسهیل‌کننده مالی هستند.
حق دسترسی و تدارکات
در بعضی از پلتفرم‌ها، توکن‌ها می‌توانند به عنوان کلیدهایی برای دسترسی به محتوا یا خدمات ویژه عمل کنند. به عنوان مثال، NFTها (توکن‌های غیر قابل تعویض) در دنیای هنر دیجیتال به هنرمندان و خریداران این امکان را می‌دهند که آثار هنری دیجیتال را با گواهی مالکیت خاص خریداری کنند.
تامین مالی جمعی (ICO و STO)
توکن‌ها در فرایندهای تامین مالی جمعی نیز نقش کلیدی دارند. در یک ICO (عرضه اولیه سکه)، یک شرکت به تامین مالی پروژه‌های خود از طریق فروش توکن‌های کاربردی می‌پردازد. در حالی که در STO (عرضه اولیه توکن امنیتی)، به سرمایه‌گذاران سهمی از یک دارایی واقعی را پیشنهاد می‌دهند.
سیستم‌های رای‌گیری و حاکمیت
در یک اکوسیستم بلاکچینی، توکن‌ها می‌توانند نمایان‌گر حق رای‌گیری باشند. به عنوان مثال، در بسیاری از پروتکل‌های غیر متمرکز، کاربران می‌توانند با استفاده از توکن‌های خود در تصمیم‌گیری‌های مربوط به انکشاف پروژه یا تغییرات در پروتکل شرکت کنند. این نوع از حاکمیت به تمایل کاربران به مشارکت در مدیریت پروژه و تصمیم‌گیری‌های کلیدی کمک می‌کند.
انتقال دارایی
توکن‌ها همچنین می‌توانند به عنوان نمایان‌گر دارایی‌های واقعی مانند طلا، ملک، و یا حتی سهام عمل کنند. این امکان به کاربران این اجازه را می‌دهد که به آسانی دارایی‌های خود را در سطح جهانی منتقل کرده و واریز و برداشت کنند. این کاربرد خاص به ویژه در بازارهای نوظهور و کشورهایی با زیرساخت‌های مالی کم‌هزینه اهمیت دارد.
معاملات غیر متمرکز
توکن‌ها پایه و اساس معاملات غیر متمرکز (DEX) را تشکیل می‌دهند. کاربران می‌توانند با استفاده از این توکن‌ها، بدون نیاز به یک شخص یا نهاد متمرکز مانند بانک، به مبادله ارزهای دیجیتال بپردازند. این ویژگی به کاربران این امکان را می‌دهد که به طور مستقیم با یکدیگر تعامل داشته باشند و از کارمزدهای بالای سیستم‌های متمرکز اجتناب کنند.
آینده روشن در بازی‌ها و متاورس
با ظهور بازی‌های مبتنی بر بلاکچین و متاورس‌ها، توکن‌ها به عنوان یک عنصر اساسی در اقتصاد آن‌ها عمل می‌کنند. بازیکنان می‌توانند دارایی‌های درون بازی را با توکن‌های خاص خرید و فروش کنند و حتی به درآمدزایی از این طریق بپردازند. این ویژگی می‌تواند به تغییر رفتار کاربران و توسعه سازوکارهای جدید بازاریابی کمک کند.
انواع توکن
با پیشرفت فناوری بلاکچین و توسعه شبکه‌های مختلف، انواع مختلفی از توکن‌ها به وجود آمده‌اند که هر کدام عملکرد خاصی دارند و در اکوسیستم‌های متفاوتی استفاده می‌شوند. در این قسمت، به بررسی انواع توکن‌ها از قبیل توکن‌های زیر می‌پردازیم.
- توکن‌های با ارزش ثابت؛
- توکن‌های کاربردی؛
- توکن‌های اجتماعی؛
- توکن‌های اوراق بهادار؛
- توکن حاکمیتی؛
- توکن‌های پرداخت؛
- رپد توکن؛
- توکن‌های ERC-20.
در ادامه، به تشریح هر یک از انواع گفته شده خواهیم پرداخت.
توکن‌های با ارزش ثابت (Stablecoin)
توکن‌های با ارزش ثابت، نوعی از توکن‌ها هستند که سعی در حفظ ثبات قیمت خود دارند. این ثبات معمولا به وسیله ارتباط با یک دارایی ثابت مانند دلار آمریکا یا طلا حاصل می‌شود. به عنوان مثال، توکن‌هایی همچون تتر (USDT) و USD Coin معمولا به ازای یک دلار واقعی پشتیبانی می‌شوند. این نوع توکن‌ها به کاربران این امکان را می‌دهند که در دنیای ناپایدار کریپتوکارنسی، از نوسانات شدید قیمت فاصله بگیرند و بودجه خود را به صورت قابل پیش‌بینی مدیریت کنند. استیبل کوین‌ها به عنوان یک ابزار مهم برای تسهیل تراکنش‌ها و کاهش ریسک در بازار رمزارزها شناخته می‌شوند.
توکن‌های کاربردی (Utility Token)
توکن‌های کاربردی به عنوان ابزارهایی برای دسترسی به خدمات خاص در یک پلتفرم یا اکوسیستم خاص استفاده می‌شوند. این توکن‌ها معمولا به کاربران این امکان را می‌دهند که از امکانات مخصوصی در یک پروژه یا پلتفرم بهره ببرند. به عنوان مثال، توکن‌های بایننس کوین و اتریوم نمونه‌هایی از این نوع هستند که برای پرداخت هزینه‌های تراکنش و دسترسی به خدمات مختلف در بسترهای خود به کار می‌روند. توکن‌های کاربردی عموما ارزش خود را به دلیل نیاز کاربران به خدمات خاص پلتفرم‌ها حفظ می‌کنند.
توکن‌های اجتماعی (Social Tokens)
توکن‌های اجتماعی، جدیدترین نوع توکن‌های موجود در بازار کریپتوکارنسی هستند که به منظور ایجاد ارتباط و تعامل بین سازندگان محتوا و هواداران آن‌ها طراحی شده‌اند. این توکن‌ها به کاربران اجازه می‌دهند که در پروژه‌ها و ابتکارات خاص سرمایه‌گذاری کنند و از شراکت در درآمدها و تصمیم‌گیری‌های مربوط به یک پروژه لذت ببرند. به عنوان مثال، توکن‌های مشابه Rally و Roll به هنرمندان و تولیدکنندگان محتوا این امکان را می‌دهند که با هواداران خود ارتباط برقرار کنند و از آن‌ها حمایت مالی دریافت کنند.
توکن‌های اوراق بهادار (Security Tokens)
توکن‌های اوراق بهادار، به عنوان توکن‌هایی شناخته می‌شوند که نماینده دارایی‌های واقعی مانند سهام، اوراق قرضه یا املاک هستند. این نوع توکن‌ها تحت قوانین و مقررات اوراق بهادار قرار می‌گیرند و معمولا به سرمایه‌گذاران فرصتی برای کسب درآمد از طریق تقسیم سود یا افزایش ارزش دارایی‌ها ارائه می‌دهند. توکن‌های اوراق بهادار به دلیل شفافیت و قانونی بودنشان، به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که در پروژه‌های بزرگ و پایدار سرمایه‌گذاری کنند.
توکن حاکمیتی (Governance Token)
توکن‌های حاکمیتی به کاربران این امکان را می‌دهند که در تصمیم‌گیری‌های مربوط به پروتکل‌ها یا پلتفرم‌های خاص شرکت کنند. دارندگان این توکن‌ها می‌توانند نظرات خود را درباره تغییرات در پروتکل، سیاست‌های مالی و سایر مسائل مهم ابراز کنند. به عنوان مثال، توکن‌های مانند Uniswap و MakerDAO نمونه‌هایی از توکن‌های حاکمیتی هستند که به کاربران این امکان را می‌دهند تا در جهت شکل‌گیری آینده یک پروژه مشارکت کنند.
توکن‌های پرداخت (Payment Tokens)
توکن‌های پرداخت، به عنوان توکن‌هایی شناخته می‌شوند که به هدف انتقال و پرداخت مبالغ استفاده می‌شوند. این توکن‌ها معمولا به صورت مستقیم برای انجام تراکنش‌ها بین خریداران و فروشندگان استفاده می‌شوند. Bitcoin و Litecoin از معروف‌ترین نمونه‌های این نوع توکن‌ها هستند که به عنوان رمزارزهایی برای پرداخت‌های آنلاین و فروش کالا و خدمات استفاده می‌شوند.
رپد توکن (Wrapped Token)
رپد توکن‌ها به رمز ارزهایی گفته می‌شود که با هدف ارتباط و تعامل بین بلاکچین‌های مختلف عرضه می‌شوند. این توکن‌ها به کاربران این امکان را می‌دهند که از مزایای یک بلاکچین خاص مانند اتریوم بهره‌مند شوند، در حالی که به دارایی‌های بلاکچین دیگری مانند بیت کوین دسترسی داشته باشند. به عنوان مثال، Wrapped Bitcoin به کاربران این امکان را می‌دهد که بیت کوین‌های خود را به یک توکن اتریوم تبدیل کنند و از قابلیت‌های دیفای (DeFi) استفاده کنند.
توکن‌های ERC-20
توکن‌های ERC-20 به عنوان استانداردی برای ساخت توکن‌های مختلف بر روی بلاکچین اتریوم شناخته می‌شوند. این استاندارد، امکاناتی مانند نحوه انتقال، تایید تراکنش‌ها و مشارکت در تصمیم‌گیری‌های مربوط به توکن را استانداردسازی می‌کند. بسیاری از توکن‌های معروف مانند چین لینک و بتیننس کوین به عنوان توکن‌های ERC-20 شناخته می‌شوند و از این استاندارد برای ایجاد و مدیریت توکن‌های خود استفاده می‌کنند.
تفاوت توکن (Token) و کوین (Coin)
در دنیای ارزهای دیجیتال، دو اصطلاح مهم و پرکاربرد وجود دارد: توکن و کوین. این دو واژه هر چند گاهی به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌های اساسی دارند که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود.
- کوین به ارزهای دیجیتالی اطلاق می‌شود که دارای زنجیره بلوکی مستقل هستند. کوین‌ها مانند بیت کوین معمولا به عنوان ارزهای دیجیتال اصلی شناخته می‌شوند ولی توکن، به دارایی‌های دیجیتالی گفته می‌شود که بر روی زنجیره بلوکی دیگر، معمولا زنجیره‌ای نظیر اتریوم، ایجاد می‌شوند. توکن‌ها معمولا نماینده دارایی‌های دیجیتالی، سهام یا حقایق خاص هستند.
- کوین دارای زنجیره بلوکی مستقل و مختص به خود است اما توکن نیازمند زنجیره بلوکی دیگر است و معمولا بر روی پلتفرم‌های موجود مانند اتریوم، ترون یا بایننس اسمارت چین ساخته می‌شود.
- کوین عمدتا به عنوان وسیله‌ای برای معامله و ذخیره‌سازی ارزش استفاده می‌شود ولی توکن می‌تواند نماینده دارایی‌های متنوع باشد و کاربردهای مختلفی از جمله قراردادهای هوشمند، حقایق مالی و پروژه‌های خاص را دارد.
- کوین ممکن است دارای الگوریتم اجماع مخصوص به خود باشد، مانند Proof of Work یا Proof of Stake اما توکن معمولا از پروتکل‌های زنجیره بلوکی دیگری پیروی می‌کند و به خودی خود الگوریتم اجماع ندارد.
- کوین معمولا از طریق استخراج (Mining) یا عرضه اولیه (ICO) به بازار عرضه می‌شود ولی توکن می‌تواند به آسانی و بدون نیاز به استخراج از طریق قراردادهای هوشمند ساخته و صادر شود.
- کوین برای ذخیره‌سازی نیاز به کیف پول‌هایی دارد که از آن کوین پشتیبانی می‌کنند اما توکن می‌تواند در کیف پول‌های عمومی که از استانداردهای آن زنجیره بلوکی پشتیبانی می‌کنند نگهداری شود.
- کوین معمولا به دلیل تقاضای عمومی و سرمایه‌گذاری نوسانات بیشتری دارد ولی در توکن نوسانات ممکن است کمتر باشد و بیشتر تحت تاثیر پروژه و کاربرد خاص خود است.
با توجه به این نکات، می‌توان نتیجه گرفت که فهم تفاوت‌های بین توکن و کوین برای افرادی که به سرمایه‌گذاری یا استفاده از ارزهای دیجیتال علاقه‌مند هستند بسیار حائز اهمیت است. هر کدام از این دو دسته همچنین نقش خاصی در اکوسیستم ارزهای دیجیتال ایفا می‌کنند و انتخاب مناسب بین آن‌ها می‌تواند تاثیر بسزایی بر موفقیت در این حوزه داشته باشد.
توکن سوزی چیست؟
توکن سوزی یک فرایند در دنیای رمزارزها است که طی آن تعدادی از توکن‌ها به صورت دائمی از گردش خارج می‌شوند. این عمل معمولا توسط پروژه‌های بلاکچینی برای کاهش عرضه کل توکن‌ها انجام می‌شود و به منظور افزایش ارزش توکن‌های باقی‌مانده و حفظ تعادل بازار است.
سوزاندن توکن‌ها می‌تواند به طرق مختلفی انجام شود، از جمله ارسال توکن‌ها به یک آدرس غیر قابل دسترسی یا حذف آن‌ها از قرارداد هوشمند. این فرایند به عنوان یک اقدام مثبت توسط سرمایه‌گذاران و جامعه رمزارز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، زیرا کاهش عرضه ممکن است باعث رشد قیمت توکن‌ها و بهبود اعتماد به پروژه شود. توکن سوزی نه تنها به کاهش تورم کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به عنوان یک استراتژی بازاریابی برای جذب سرمایه‌گذاران جدید نیز عمل کند.
مثال هایی برای درک بهتر Token
در دنیای ارزهای دیجیتال، توکن‌ها به عنوان ابزارهایی مهم و کاربردی شناخته می‌شوند که بر پایه بلاکچین‌ها ایجاد شده و بسیاری از کاربردها را ممکن می‌سازند. در حال حاضر، توکن‌های رمزنگاری زیادی در بازار وجود دارد. برخی از این توکن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند :
- USDT : تتر یک توکن استیبل (Stablecoin) است که با هدف حفظ ثبات ارزشی خود نسبت به دلار آمریکا طراحی شده است. هر واحد USDT معادل یک دلار است و به همین دلیل به عنوان یک ابزار مناسب برای معاملات در بازار ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود. تتر به کاربران این امکان را می‌دهد که هنگام نوسانات شدید قیمت، سرمایه خود را در یک دارایی با ثبات نگهداری کنند.
- LINK : چین لینک یک توکن است که بر روی بلاکچین اتریوم ایجاد شده و به عنوان واسطی برای اتصال قراردادهای هوشمند به داده‌های واقعی عمل می‌کند. این توکن به قراردادهای هوشمند اجازه می‌دهد تا به اطلاعات خارج از بلاکچین دسترسی پیدا کنند، که این کار برای اجرای بسیاری از اپلیکیشن‌های غیر متمرکز (DApps) ضرورت دارد.
- BAT : بریو توکن، توکنی است که در بستر مرورگر بریو (Brave) طراحی شده است. این توکن به کاربران این امکان را می‌دهد تا از محتوای آنلاین پاداش بگیرند و به ناشران محتوا نیز این امکان را می‌دهد تا درآمد خود را از طریق سیستم تبلیغاتی جدید به دست آورند. بریو توکن بر اساس تعاملات کاربران با تبلیغات و محتوای آنلاین تقسیم می‌شود.
این توکن‌ها نمونه‌هایی از کاربردهای مختلف توکن‌ها در بازار ارزهای دیجیتال هستند و اهمیت آن‌ها در اکوسیستم بلاکچین روز به روز بیشتر می‌شود.
هدف ساخت توکن چیست؟
هدف ساخت توکن‌ها در دنیای دیجیتال، ارائه ابزاری برای تسهیل تراکنش‌ها، افزایش کارایی و ایجاد ارزش در اکوسیستم‌های مختلف است. توکن‌ها می‌توانند نماینده دارایی‌های دیجیتال، حقوق مالکیت، یا خدمات خاص باشند و به کاربران این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به واسطه، به مبادلات و تعاملات بپردازند. به علاوه، توکن‌ها می‌توانند به عنوان ابزارهای مالی عمل کنند، مانند توکن‌های کاربردی که برای دسترسی به خدمات خاص در یک پلتفرم استفاده می‌شوند یا توکن‌های امنیتی که نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری در یک پروژه هستند. در مجموع، هدف از ساخت توکن‌ها، بهبود فرایندهای اقتصادی و ارتباطی در دنیای دیجیتال و ایجاد فرصتی برای نوآوری و رشد در صنایع مختلف است.
آزادسازی توکن چیست؟
آزادسازی توکن (Token Unlock) به فرایندی اطلاق می‌شود که در آن توکن‌های یک پروژه بلاکچینی پس از مدت زمان مشخصی از قفل شدن آزاد می‌شوند. این فرایند معمولا در پروژه‌هایی که از مدل‌های تامین مالی جمعی (ICO) استفاده می‌کنند، وجود دارد و هدف آن اطمینان از ثبات قیمت و جلوگیری از فروش ناگهانی توکن‌ها در بازار است. پس از قفل شدن توکن‌ها، معمولا یک دوره مشخص را سپری می‌کنند که به آن Token Locking می‌گویند و در این مدت، توکن‌ها به هیچ وجه قابل معامله نیستند. پس از پایان این دوره، توکن‌ها به صورت تدریجی یا فوری آزاد می‌شوند.
دلایل اصلی برای استفاده از مکانیزم‌های آزادسازی توکن شامل ایجاد اعتماد در میان سرمایه‌گذاران، حفظ ارزش توکن‌ها و جلوگیری از نوسانات شدید قیمت است. روش‌های آزادسازی توکن‌ها می‌تواند شامل آزادسازی تدریجی (Vesting)، آزادسازی بر اساس پیشرفت پروژه یا دستاوردهای مشخص و آزادسازی فوری باشد. به عنوان مثال، در روش آزادسازی تدریجی، بخشی از توکن‌ها به طور ماهانه یا سالانه به سرمایه‌گذاران تخصیص می‌یابد، در حالی که در روش آزادسازی بر اساس پیشرفت پروژه، توکن‌ها تنها زمانی آزاد می‌شوند که اهداف مشخص شده تحقق یابند. این روش‌ها به طور کلی به شفافیت بیشتر و ایجاد یک اکوسیستم پایدار در پروژه‌های بلاکچینی کمک می‌کنند.
آنچه از مقاله توکن چیست آموختیم :
در پایان مقاله، می‌توان گفت که توکن‌ها به عنوان یکی از ابزارهای بنیادی در دنیای دیجیتال و بلاکچین شناخته می‌شوند. این دارایی‌های دیجیتال نه تنها امکان ایجاد و نقل و انتقال ارزش را فراهم می‌کنند، بلکه در کاربردهای متنوعی همچون قراردادهای هوشمند، جمع‌آوری سرمایه و ایجاد اکوسیستم‌های مالی نوین نقش بسزایی ایفا می‌کنند. همچنین، با توجه به توسعه روزافزون فناوری‌های مرتبط و جلب توجه سرمایه‌گذاران، انتظار می‌رود که توکن‌ها در آینده بیشتر از پیش در صنعت‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین، آشنایی با ویژگی‌ها و اصول عملکرد توکن‌ها برای سرمایه‌گذاران و فعالان حوزه فناوری اطلاعات امری ضروری به نظر می‌رسد.
آخرین مقالات
معرفی بهترین کیف پول همستر کامبت برای نگهداری توکن همستر
باتری تون کیپر چیست؟ آموزش شارژ باتری تون کیپر
بهترین صرافی ایرانی خرید سریع تون کوین کدام است؟