هش ریت چیست؟ بررسی کامل مفهوم Hashrate

در دنیای بلاک چین و ارزهای دیجیتال، مفاهیم فنی متعددی وجود دارند که درک درست آن‌ها به تصمیم‌گیری بهتر و شناخت عمیق‌تر از عملکرد شبکه کمک کند. یکی از این مفاهیم کلیدی، هش‌ریت (Hashrate) است. اگر تا به حال با عباراتی مثل افزایش هش ریت بیت‌ کوین برخورد کرده‌اید و برایتان سؤال شده که دقیقاً هش ریت چیست و چرا اهمیت دارد، این مقاله برای شماست. در ادامه، به زبان ساده بررسی می‌کنیم که هش‌ریت چه نقشی در شبکه‌های بلاک چینی دارد، چگونه محاسبه می‌شود، چه ارتباطی با امنیت شبکه دارد.

هش ریت چیست؟ بررسی Hashrate

هش ریت (Hashrate) یا نرخ هش، به زبان ساده، میزان قدرت محاسباتی‌ای است که یک ماینر یا کل شبکه بلاک‌ چین برای انجام عملیات هش کردن در اختیار دارد. این نرخ معمولاً بر حسب هش در ثانیه (H/s) بیان می‌شود و نشان می‌دهد چند بار در ثانیه می‌توان یک تابع هش را اجرا کرد.

به عنوان مثال:

• 1 MH/s = یک میلیون هش در ثانیه
• 1 GH/s = یک میلیارد هش در ثانیه
• 1 TH/s = یک تریلیون هش در ثانیه

هر چه هش ریت بالاتر باشد، یعنی ماینر قدرت بیشتری برای حل معادلات رمزنگاری دارد و شانس بیشتری برای دریافت پاداش استخراج خواهد داشت.

هش ریت به زبان ساده (Hashrate)

هش ریت یا نرخ هش، معیاری برای اندازه‌گیری توان محاسباتی شبکه بلاک چین، به‌ویژه در شبکه‌هایی مانند بیت‌ کوین است که بر پایه الگوریتم اجماع اثبات کار (Proof of Work) فعالیت می‌کنند. این معیار نشان می‌دهد که در هر ثانیه چه تعداد محاسبه‌ هش (Hash Function) توسط ماینرها انجام می‌شود.

الگوریتم‌های هش مانند SHA-256 در فرآیند استخراج (Mining)، وظیفه‌ی تبدیل داده‌های ورودی به خروجی‌هایی با طول ثابت را بر عهده دارند. ماینرها برای پیدا کردن مقدار صحیح هش که شرایط بلاک جدید را تأمین کند، باید میلیون‌ها یا حتی میلیاردها بار این تابع را اجرا کنند. هش ریت بیانگر سرعت انجام این فرآیند است. در بلاک‌ چین‌هایی که از الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کنند، ماینرها باید برای حل معادلات پیچیده و ثبت بلاک جدید رقابت کنند.

بیشتر بخوانید: ماینر چیست؟ همه آنچه باید پیش از ورود به دنیای استخراج بدانید

اهمیت هش ریت در چیست؟

امنیت شبکه: هر چه هش ریت یک شبکه بالاتر باشد، امنیت آن بیشتر است. زیرا برای حملاتی نظیر 51٪، نیاز به توان محاسباتی بسیار بالاتری خواهد بود.

میزان رقابت در استخراج: هش‌ریت بالا نشان‌دهنده حضور تعداد زیادی از ماینرها یا دستگاه‌های قدرتمند در شبکه است که باعث افزایش رقابت و سختی استخراج می‌شود.

نشان‌دهنده سلامت شبکه: افزایش یا کاهش هش‌ریت می‌تواند بیانگر روند اعتماد کاربران، وضعیت بازار، و تغییرات در سخت‌افزارهای استخراج باشد.

هش در بلاک چین چیست؟

هش (Hash) یک رشته رمزنگاری‌شده از اعداد و حروف است که با استفاده از یک تابع ریاضی خاص تولید می‌شود. به عبارتی، هش نسخه‌ کوتاه شده از فایل است. هش در بلاک چین، یک اثر انگشت دیجیتالی از یک سند یا مجموعه‌ای از داده‌ها است. این هش برای بررسی تغییر اطلاعات یا دستکاری آنها استفاده می‌شود. هش بلاک چین از طریق یک تابع رمزنگاری تولید می‌شود که یک بلاک داده ورودی را با مقدار هش تولید‌شده قبلی مقایسه می‌کند. اگر مقدار هش تولیدشده با داده‌های ارائه‌شده مطابقت داشت، اطلاعات ورودی تغییر نکرده است.

هش نقشی کلیدی در فرآیند ثبت و اعتبارسنجی داده‌ها در بلاک چین ایفا می‌کند. برای مثال، هر بلاک دارای یک مقدار هش مشخص است که از اطلاعات داخل آن بلاک، هش بلاک قبلی و زمان‌سنج (Timestamp) تولید می‌شود. این فناوری با استفاده از توابع هش، داده‌های ورودی را به رشته‌ای یکتا و ثابت تبدیل می‌کند که به آن اثر انگشت دیجیتال گفته می‌شود.

تابع هش چیست؟

تابع هش (Hash Function) یک الگوریتم ریاضی است که داده‌های ورودی با طول متغیر را به خروجی با طول ثابت تبدیل می‌کند. این تابع از ویژگی‌های زیر برخوردار است:

• تعیین‌پذیری: ورودی مشخص همیشه یک خروجی ثابت تولید می‌کند.
• سرعت: محاسبه مقدار هش باید سریع باشد.
• یک‌طرفه بودن: تولید ورودی از خروجی (بازگشت‌پذیری) عملاً غیرممکن است.
• مقاومت در برابر تصادم: احتمال تولید دو مقدار هش یکسان برای دو ورودی متفاوت بسیار پایین است.

فرمول تابع هش

فرمول تابع هش بسته به الگوریتم استفاده‌شده متفاوت است؛ اما به‌طور کلی به صورت زیر تعریف می‌شود:

H(x)=y

• x: داده ورودی با طول متغیر (مانند تراکنش یا داده بلاک)
• H: الگوریتم هش، مانند SHA-256یا Keccak
• y: مقدار هش تولیدشده (خروجی با طول ثابت)

نحوه محاسبه هش ریت چیست؟

هش‌ ریت (Hashrate) مقدار تعداد هش‌هایی است که در یک ثانیه توسط یک دستگاه ماینر یا کل شبکه محاسبه می‌شود. محاسبه هش‌ ریت معمولاً به یکی از دو روش زیر انجام می‌گیرد. برای یک دستگاه خاص، هش‌ ریت معمولاً توسط خود دستگاه یا نرم‌افزار مدیریت آن گزارش می‌شود. این مقدار بر اساس تعداد تلاش‌های هش انجام‌شده در بازه زمانی مشخص (مثلاً یک دقیقه یا پنج دقیقه) محاسبه می‌شود:

• محاسبه هش‌ریت دستگاه استخراج (ماینر)
• محاسبه هش‌ریت شبکه بلاک‌ چین

محاسبه هش‌ریت دستگاه استخراج (ماینر):

نرخ هش = تعداد کل هش‌های تولید شده ÷ زمان (بر حسب ثانیه)

مثلاً اگر یک دستگاه در 60 ثانیه، 6 تریلیون هش تولید کند، هش‌ ریت آن برابر با:

6,000,000,000,000 ÷ 60 = 100,000,000,000 = 100

محاسبه هش‌ریت شبکه بلاک‌ چین:

برای محاسبه هش‌ریت کل شبکه (مثلاً بیت‌کوین)، از اطلاعات بلاک‌چین مانند زمان میانگین تولید بلاک‌ها و سختی استخراج (Difficulty) استفاده می‌شود. فرمول تقریبی محاسبه هش‌ریت شبکه:

نرخ هش شبکه = سختی استخراج × 2 به توان 32 ÷ زمان متوسط استخراج هر بلاک (بر حسب ثانیه)

برای مثال، اگر سختی استخراج برابر با 30 تریلیون و زمان متوسط تولید هر بلاک 600 ثانیه باشد:

Hashrate = 30,000,000,000,000 × 2^32 ÷ 600 ≈ 214

عوامل مؤثر در نرخ هش کدام است؟

نرخ هش (Hash Rate) یکی از شاخص‌های کلیدی در شبکه بیت‌ کوین است که بیانگر قدرت پردازشی در حال فعالیت برای استخراج و تأمین امنیت شبکه است. این نرخ تحت تأثیر عوامل گوناگونی قرار دارد که برخی از آن‌ها فنی و برخی دیگر اقتصادی یا حتی سیاسی هستند.

•  قیمت بیت ‌کوین؛
• سختی استخراج (Difficulty)؛
• تجهیزات ماینینگ؛
• هزینه انرژی؛
• قوانین و سیاست‌های دولتی.

 قیمت بیت ‌کوین

مهم‌ترین عامل مؤثر بر نرخ هش، قیمت بیت‌کوین در بازار است. وقتی قیمت افزایش می‌یابد، استخراج سودآورتر می‌شود و ماینرهای بیشتری وارد شبکه می‌شوند یا تجهیزات قوی‌تری به کار می‌گیرند، که باعث افزایش نرخ هش می‌شود.

سختی استخراج (Difficulty)

شبکه بیت‌ کوین به‌صورت خودکار سختی استخراج را تنظیم می‌کند تا زمان میانگین تولید هر بلاک حدود 10 دقیقه باقی بماند. با افزایش سختی، ماینرها نیاز به توان محاسباتی بیشتری دارند که مستقیماً روی نرخ هش تأثیر می‌گذارد.

تجهیزات ماینینگ

نوع و قدرت سخت‌افزارهای مورد استفاده نقش مهمی دارد. استفاده از دستگاه‌های جدیدتر و بهینه‌تر (مثل سری‌های جدید ASICها) موجب افزایش نرخ هش می‌شود. در مقابل، فرسودگی یا ناکارآمدی تجهیزات قدیمی ممکن است موجب کاهش آن شود.

هزینه انرژی

ماینینگ فرایندی انرژی‌بر است. در مناطقی که قیمت برق پایین است، ماینینگ به‌صرفه‌تر خواهد بود و ماینرها تمایل بیشتری به فعالیت دارند، که این امر نرخ هش را افزایش می‌دهد. در مقابل، افزایش قیمت برق یا محدودیت‌های زیست‌محیطی می‌تواند موجب کاهش مشارکت و افت نرخ هش شود.

همچنین دما، رطوبت، پایداری شبکه برق و زیرساخت‌های اینترنت نیز می‌توانند بر میزان فعالیت ماینرها تأثیر بگذارند. مراکز استخراج بزرگ معمولاً در مناطق سردسیر و با دسترسی به انرژی ارزان احداث می‌شوند.

قوانین و سیاست‌های دولتی

مقررات دولتی می‌تواند به‌شدت بر نرخ هش تأثیر بگذارد. به‌عنوان مثال، ممنوعیت استخراج بیت‌ کوین در چین در سال 2021 باعث افت شدید نرخ هش جهانی شد. از سوی دیگر، کشورهای دارای سیاست‌های حمایتی می‌توانند زمینه‌ساز رشد هش ریت شوند.

ارتباط هش ریت و سختی شبکه با سود ماینرها

سودآوری ماینرها به‌طور مستقیم تحت تأثیر دو عامل فنی کلیدی در شبکه بلاک‌ چین قرار دارد:

1. هش ریت (Hash Rate)
2. سختی شبکه (Difficulty)

هش ریت، سرعت انجام محاسبات توسط دستگاه‌های ماینر است. هرچه هش ریت بالاتر باشد، یعنی تعداد بیشتری محاسبه در هر ثانیه انجام می‌شود. وقتی هش ریت کل شبکه افزایش پیدا می‌کند، یعنی ماینرهای بیشتری در حال فعالیت هستند یا دستگاه‌های قوی‌تری وارد شبکه شده‌اند. سختی شبکه نیز به‌منظور حفظ تعادل در زمان تولید بلاک‌ها طراحی شده است. شبکه به‌طور خودکار سختی را تنظیم می‌کند تا میانگین زمان تولید هر بلاک تقریباً 10 دقیقه باقی بماند. اگر هش ریت بالا رود، سختی نیز افزایش می‌یابد تا این تعادل حفظ شود.

تأثیر این دو عامل بر سود ماینرها

افزایش هش ریت و سختی شبکه به این معناست که رقابت بیشتری بین ماینرها وجود دارد. در نتیجه، احتمال اینکه یک ماینر بتواند بلاک جدیدی پیدا کند کمتر می‌شود، مگر اینکه از سخت‌افزار قدرتمندتر یا انرژی ارزان‌تر استفاده کند. برای مثال، اگر قیمت بیت‌ کوین افزایش پیدا نکند، هزینه‌های بالاتر استخراج (برق، نگهداری، تجهیزات) باعث کاهش حاشیه سود ماینرها می‌شود.

همچنین در برخی شرایط (مثلاً بعد از رویداد هاوینگ)، پاداش بلاک نصف می‌شود، در حالی که سختی و هش ریت ممکن است همچنان بالا باقی بمانند. این موضوع فشار بیشتری بر ماینرها وارد می‌کند.

بیشتر بخوانید: هاوینگ بیت کوین چیست؟ تاثیر Halving بر قیمت بیت کوین

هر بیت کوین چند هش ریت است؟

این پرسش اگرچه در ظاهر رایج و قابل فهم است؛ اما از منظر فنی دقیق نیست. هش ریت و بیت‌ کوین دو مفهوم کاملاً متفاوت در شبکه بلاک‌ چین هستند که نمی‌توان آن‌ها را به‌طور مستقیم به یکدیگر تبدیل کرد. از طرفی، بیت ‌کوین‌ها مستقیماً با هش‌های منفرد تولید نمی‌شوند؛ بلکه با استخراج بلاک‌ها که نیازمند حجم بالایی از محاسبات هستند، پاداش بلاکی به ماینر تعلق می‌گیرد. در حال حاضر، با توجه به پاداش هر بلاک و میانگین سختی شبکه، می‌توان به‌صورت تقریبی تخمین زد که برای تولید یک بیت ‌کوین، چندین تریلیون هش باید انجام شود.

اگرچه نمی‌توان به‌طور مستقیم گفت هر بیت‌کوین چند هش ریت دارد؛ اما برای تولید یک بیت‌ کوین، به میلیاردها میلیارد عملیات هش نیاز است، که میزان دقیق آن به سختی شبکه و توان پردازشی در آن زمان بستگی دارد.

نمودار هش ریت بیت کوین

برای مشاهده نمودار هش ریت بیت‌کوین، منابع معتبر و به‌روزی وجود دارند که اطلاعات دقیق و قابل اعتمادی ارائه می‌دهند.

در ادامه، چند منبع معتبر برای مشاهده نمودار هش ریت بیت‌کوین معرفی می‌کنیم:​

• www.blockchain.com

این وب‌سایت نمودار هش ریت بیت‌ کوین را به‌صورت روزانه و با قابلیت تنظیم بازه‌های زمانی مختلف (از یک ماه تا کل تاریخ) ارائه می‌دهد.

• BitInfoCharts

در این سایت می‌توانید نمودارهای مقایسه‌ای هش ریت بیت‌ کوین را مشاهده کرده و آن را با سایر رمزارزها مقایسه کنید.

• CoinWarz

این منبع نمودار هش ریت بیت‌ کوین را با جزئیات دقیق و قابلیت تنظیم بازه‌های زمانی مختلف ارائه می‌دهد.

• YCharts

این وب‌سایت نمودار هش ریت شبکه بیت‌ کوین را با داده‌های تاریخی از سال 2009 تا کنون ارائه می‌دهد.

• Glassnode Studio

این پلتفرم نمودار میانگین هش ریت بیت‌ کوین را با قابلیت تنظیم بازه‌های زمانی مختلف ارائه می‌دهد.

تاثیر کاهش هش ریت بر قیمت بیت کوین

کاهش هش ریت می‌تواند امنیت شبکه را تضعیف کرده و زمینه را برای حملات احتمالی فراهم کند. همچنین این مورد، علامت ضعف اقتصادی در صنعت ماینینگ است. اگر ماینرها به‌طور گسترده‌ای شبکه را ترک کنند، این می‌تواند نشانه‌ای از کاهش سودآوری باشد و سرمایه‌گذاران را نگران کند. تحلیل‌گران بازار ممکن است کاهش هش ریت را به‌عنوان سیگنالی از رکود یا فشار فروش تفسیر کنند، که در نتیجه ممکن است قیمت را نیز تحت فشار قرار دهد.

با این حال، کاهش هش ریت همیشه منفی نیست. گاهی پس از افت موقتی در قیمت بیت‌ کوین، ماینرهای ضعیف‌تر از شبکه خارج می‌شوند و شرایط برای بازیگران قوی‌تر فراهم می‌شود تا با سودآوری بهتر فعالیت کنند.

تاثیر افزایش هش ریت بر قیمت بیت کوین

افزایش هش ریت شبکه بیت‌ کوین معمولاً به‌عنوان نشانه‌ای از اعتماد ماینرها به آینده‌ی شبکه و سودآوری بلندمدت تلقی می‌شود. این افزایش امنیت شبکه را بالا می‌برد و احتمال حملات 51 درصدی را کاهش می‌دهد؛ این موضوع برای سرمایه‌گذاران اطمینان‌بخش است. همچنین رشد هش ریت معمولاً نشان‌دهنده‌ی افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت ماینینگ است، که می‌تواند نشانه‌ای از انتظارات مثبت نسبت به افزایش قیمت باشد. تحلیل‌گران تکنیکال، افزایش هش ریت را گاهی به‌عنوان پیش‌نشانه‌ی آغاز روند صعودی قیمت در نظر می‌گیرند.

اما باید توجه داشت که افزایش هش ریت لزوماً همیشه به معنای افزایش قیمت بیت ‌کوین نیست. عوامل بسیاری نظیر تقاضای بازار، اخبار کلان اقتصادی و مقررات جهانی نیز بر قیمت تأثیر می‌گذارند.

بیشتر بخوانید: حملات 51 درصد در بلاکچین چیست؟

معامله با استفاده از هش ریت

در سال‌های اخیر، برخی معامله‌گران و تحلیل‌گران بازار رمزارزها از هش ریت بیت ‌کوین به‌عنوان یک شاخص کمکی برای تصمیم‌گیری معاملاتی استفاده کرده‌اند. اگرچه هش ریت یک عامل فنی مربوط به ماینینگ است؛ اما می‌تواند اطلاعات مفیدی درباره روندهای بازار ارائه دهد. البته هش ریت یک شاخص تاخیری (Lagging Indicator) است و معمولاً پس از تغییرات قیمت، هش ریت واکنش نشان می‌دهد.

• تحلیل همبستگی؛
• شاخص‌های اختصاصی هش ریت (Hash Rate Index)؛
• الگوهای رفتاری ماینرها؛
• شاخص «هش ریبون» (Hash Ribbons)؛
• بازارهای مشتقه هش ریت.

تحلیل همبستگی

برخی داده‌های آماری نشان می‌دهند که بین افزایش پایدار هش ریت و رشد قیمت بیت‌ کوین در بازه‌های میان‌مدت همبستگی وجود دارد. معامله‌گران ممکن است با مشاهده رشد مداوم هش ریت، فرض بگیرند که ماینرها به آینده بازار خوش‌بین هستند و احتمال رشد قیمت وجود دارد

شاخص‌های اختصاصی هش ریت (Hash Rate Index)

پلتفرم‌هایی مانند Hashrate Index داده‌هایی ارائه می‌دهند که می‌تواند برای پیش‌بینی روندهای بازار، تحلیل قدرت ماینرها و حتی سیگنال‌های خرید و فروش استفاده شود.

الگوهای رفتاری ماینرها

افزایش یا کاهش قابل توجه هش ریت ممکن است رفتار آینده ماینرها را منعکس کند. مثلاً اگر هش ریت ناگهان کاهش یابد، ممکن است فشار فروش ماینرها افزایش یافته و این موضوع روی بازار تأثیر منفی بگذارد.

شاخص «هش ریبون» (Hash Ribbons)

یکی از ابزارهای تحلیلی مبتنی بر هش ریت، شاخص «هش ریبون» است. این شاخص از میانگین‌های متحرک 30 و 60 روزه هش ریت استفاده می‌کند تا دوره‌های کاهش یا افزایش فعالیت ماینرها را شناسایی کند. زمانی که میانگین 30 روزه از پایین به بالا میانگین 60 روزه را قطع می‌کند، ممکن است نشانه‌ای از پایان دوره کاهش فعالیت ماینرها و آغاز روند صعودی قیمت باشد. ​

بازارهای مشتقه هش ریت

علاوه بر تحلیل، ابزارهای مالی جدیدی مانند قراردادهای آتی هش ریت معرفی شده‌اند. این قراردادها به ماینرها امکان می‌دهند تا درآمد آینده خود را با قیمت‌های ثابت قفل کنند و از نوسانات بازار محافظت شوند. همچنین، سرمایه‌گذاران می‌توانند از این ابزارها برای کسب سود از تغییرات هش ریت استفاده کنند. ​

جمع بندی مقاله هش ریت چیست:

در این مقاله تلاش کردیم به سوال «هش ریت چیست؟» پاسخ دهیم. هش ریت به‌عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی در شبکه‌های مبتنی بر الگوریتم اثبات کار (مانند بیت‌ کوین)، نقش مهمی در تعیین امنیت، سلامت و میزان رقابت در شبکه ایفا می‌کند. این مفهوم نشان‌دهنده قدرت محاسباتی به‌کار گرفته‌شده برای حل معادلات رمزنگاری و ثبت بلاک‌های جدید است. با افزایش هش ریت، احتمال موفقیت ماینرها در دریافت پاداش استخراج افزایش می‌یابد و شبکه در برابر حملات مخرب مقاوم‌تر می‌شود. عواملی چون قیمت بیت‌ کوین، نوع تجهیزات، هزینه انرژی و سیاست‌های دولتی می‌توانند به‌طور مستقیم بر میزان هش ریت تأثیرگذار باشند.